Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2012

Η διατροφή του κουταβιού

Η διατροφή του κουταβιού
Του Γ. Ι. Ρόζου, Κτηνιάτρου

Το θέμα της διατροφής του κουταβιού είναι ένα χρόνιο αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των κυνηγών αλλά και των κυνόφιλων γενικότερα. Οι απόψεις που ακούγονται είναι πολλές, αν και όχι επιστημονικά βάσιμες.
Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις τελευταίες επιστημονικές απόψεις πάνω στο θέμα και να διαλύσουμε κάποιους μύθους.
Πρώτα απ’ όλα τι εννοούμε με τη λέξη «κουτάβι»; Άλλοι πιστεύουν πως εννοούμε έναν σκύλο μέχρι την ηλικία των 3-4 μηνών, επειδή μετά το ζώο «ξεπετάγεται». Άλλοι πάλι νομίζουν πως η έννοια του κουταβιού αφορά μόνο την περίοδο που αυτό θηλάζει, ενώ άλλοι θεωρούν ότι το ζώο τους παραμένει κουτάβι μέχρι την ενηλικίωσή του (15 – 18 μηνών). Οι απόψεις αυτές έχουν σημασία, διότι ο κάθε ιδιοκτήτης τροποποιεί την διατροφή του ζώου του, ανάλογα με τις αντιλήψεις του.
Σε μια πιο «παιδιατρική» αντίληψη του θέματος, μπορούμε να θεωρήσουμε το νεαρό ζώο ως κουτάβι μέχρι περίπου την ηλικία των 6 μηνών. Από το σημείο αυτό και μετά, παρατηρούνται αξιοσημείωτες μεταβολές στον οργανισμό, με πρώτη και σημαντικότερη την εμφάνιση της γενετήσιας συμπεριφοράς.
Το αρσενικό αρχίζει και σηκώνει το πόδι του κατά την ούρηση, ενώ στα θηλυκά εμφανίζεται ο πρώτος οίστρος. Ταυτόχρονα, το σωματικό μέγεθος έχει αυξηθεί σημαντικά (ύψος, βάρος), ενώ το ζώο φαίνεται πιο «σοβαρό» στην συμπεριφορά του. Όμως η ανάπτυξη συνεχίζεται μέχρι την σωματική ωριμότητα, η οποία επιτυγχάνεται – για τις κυνηγετικές φυλές – στην ηλικία των 14 –18 μηνών, οπότε το ζώο ενηλικιώνεται. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι πως η διατροφή θα συμβάλλει στην σωστή ανάπτυξη. Με το σκεπτικό αυτό λοιπόν είναι σωστότερο, αντί του όρου «διατροφή του κουταβιού» να υιοθετήσουμε τον όρο «η διατροφή της ανάπτυξης».
Ένα δεύτερο σημαντικό ερώτημα με δύο σκέλη είναι «πότε ξεκινάω να ταΐζω τροφή το κουτάβι και τι τροφή του δίνω»;
Τις πρώτες τρεις βδομάδες της ζωής του το κουτάβι πρέπει υποχρεωτικά να θηλάσει. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα το μητρικό γάλα παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την σωματική ανάπτυξη, αλλά και για την άμυνα του οργανισμού. Είναι καλό ο θηλασμός να παρατείνεται μέχρι την 40η ημέρα της ζωής, με την προϋπόθεση φυσικά ότι η διατροφή της μητέρας είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και ενέργεια. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα έχουν ήδη «φυτρώσει» τα νεογιλά δόντια, οπότε, το κουτάβι από ένστικτο δαγκώνει τα πάντα. Σ’ αυτό συντελεί και ο ερεθισμός των ούλων από την οδοντοφυΐα. Για τον λόγο αυτό ο θηλασμός γίνεται επώδυνος για την μητέρα και αρχίζει να «διώχνει» τα κουτάβια, ενώ ταυτόχρονα το γάλα στερεύει (σκύλα μάνα λέει ο λαός). Εδώ είναι η πρώτη κρίσιμη επαφή των κουταβιών με την τροφή. Πολλοί ιδιοκτήτες έχουν την συνήθεια να ταΐζουν γάλα σκέτο σαν συμπλήρωμα, ή γάλα με ψωμιά ή ρυζάλευρο και παιδικές τροφές. Τίποτα απ’ αυτά δεν είναι η καλύτερη λύση, διότι τίποτε απ΄ αυτά δεν μπορεί να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες του κουταβιού. Η λαιμαργία με την οποία τρώει ένα κουτάβι και η διογκωμένη κοιλιά, δεν σημαίνουν απαραίτητα πλήρη και ισορροπημένη διατροφή. Η σωστή διατροφή σ’ αυτή την ηλικία, απαιτεί πολλή και καλή πρωτεΐνη, μέτριο λίπος και λίγους υδατάνθρακες. Οι αυξημένες πρωτεϊνικές ανάγκες, δικαιολογούνται από την ραγδαία ανάπτυξη ενός οργανισμού που πρέπει να «χτιστεί» πάνω σε γερές βάσεις. Το λίπος, απαραίτητο για λόγους ενέργειας (και όχι μόνο) πρέπει να παρέχεται σε λογικές ποσότητες, ώστε να μην καταλήξουμε στην παχυσαρκία. Οι υδατάνθρακες, πάντα χρήσιμοι, να χορηγούνται με μέτρο, επειδή η υπερβολή τους, εκτός από την παχυσαρκία, οδηγεί σε διάρροια. Είναι η χρυσή ευκαιρία που μας δίνει η φύση, με την μανία των κουταβιών να δαγκώνουν και την λαιμαργία τους, να ξεκινήσουμε την ξηρά τροφή. Ίσως στην αρχή να τους φανεί παράξενη, αλλά το βέβαιο είναι ότι μόλις δοκιμάσουν, δεν θα αφήσουν ούτε κόκκο. Για να την κάνουμε πιο νόστιμη και πιο οικεία σε αυτά, μπορούμε στην αρχή να την βρέχουμε με λίγο ειδικό γάλα για κουτάβια. Μετά από λίγα ταΐσματα θα την τρώνε και σκέτη. Στην εντυπωσιακή τους βουλιμία συμβάλλει και το γεγονός του υποσυνείδητου ανταγωνισμού με τα αδελφάκια τους. Είναι σημαντικό να αποφύγουμε το ανθρώπινο φαγητό για τους εξής λόγους:
·      μπορεί να περιέχει σάλτσες και καρυκεύματα (κίνδυνος γαστρεντερίτιδας)
·      δεν καλύπτουμε τις ανάγκες ενός κουταβιού με την τροφή ενός ενήλικου ανθρώπου, ο σκύλος …. είναι πολύ πιο σαρκοφάγος απ’ ότι ο άνθρωπος. Ακόμα κι αν μαγειρεύετε για τα κουτάβια σας, είναι αμφίβολο κατά πόσο η συνταγή σας θα είναι τόσο πολύ πετυχημένη. Π.χ. πόση πρωτεΐνη περιέχει; πόσο λίπος; πόσες βιταμίνες; πόση ποσότητα από το παρασκεύασμά σας χρειάζεται ένα κουτάβι την ημέρα; (Προσέξτε: όχι πόσο τρώει, αλλά πόσο χρειάζεται).
Οι ποιοτικές τροφές εμπορίου έχουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και στην σωστή αναλογία. Μπορείτε άφοβα να τις χρησιμοποιήσετε και από την ηλικία των 35-40 ημερών. Η γευστικότητα είναι μελετημένη και βασίζεται στις πρώτες ύλες, ενώ η σκληρότητά της είναι συμβατή με την δύναμη του δαγκώματος των κουταβιών.
Τα συμπληρώματα βιταμινών και ασβεστίου, να μην τα ξεκινήσετε πριν από τον 2ο μήνα ζωής. Είναι μεγάλο σφάλμα να υποκαταστήσετε την σωστή διατροφή με αποφάγια και συμπληρώματα. Αντίθετα, το επιθυμητό είναι να είναι τόσο πλήρης και ποιοτική η τροφή, ώστε να μην χρειάζεται κανενός είδους ενίσχυση. Αν παρ’ όλα αυτά υπάρχει σοβαρός λόγος να χορηγηθούν συμπληρώματα, τότε να το κάνετε με μεγάλη προσοχή και φυσικά στη σωστή δόση, κατόπιν ιατρικής συμβουλής. Οι κίνδυνοι της υπερδοσίας τέτοιων σκευασμάτων είναι ίσης σοβαρότητας, με τους κινδύνους της έλλειψης βιταμινών και ασβεστίου.
Μεγάλη σημασία να δώσετε στο θέμα της παχυσαρκίας. Αρκετοί θεωρούν ότι το παχύ κουτάβι είναι υγιές κουτάβι. Λάθος. Συχνά το παχύ κουτάβι έχει προβλήματα ανάπτυξης λόγω του πρόωρα μεγάλου σωματικού βάρους, το οποίο ασκεί μεγάλη πίεση στα κόκκαλα και στις αρθρώσεις. Επίσης το παχύ κουτάβι συχνά καταλήγει παχύσαρκο ενήλικο. Και ούτε είναι λογικό να βασιστείτε ότι το πάχος θα γίνει ύψος ή ότι όταν θα αρχίσει η εκπαίδευση, θα αδυνατίσει. Και αυτό, διότι το πάχος μπορεί να αναστείλει λίγο το ύψος του ζώου και η παχυσαρκία να γίνει αιτία εύκολης κόπωσης και νωθρότητας. Το επιχείρημα «όσο και να του βάλω, τρώει» ή «κλαίει για φαγητό και το λυπάμαι» είναι άστοχο, διότι εξ’ ορισμού τα κουτάβια είναι λαίμαργα. Πρέπει να διαχωρίσετε τις έννοιες της λαιμαργίας και της πείνας. Η πείνα οφείλεται στην ανάγκη του οργανισμού να τραφεί, να πάρει δηλαδή τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη. Από το σημείο αυτό και μετά, ξεκινάει η λαιμαργία, η οποία ως κίνητρο έχει την ηδονή που αντλεί το κουτάβι από μία νόστιμη τροφή. Και ακριβώς επειδή το αγαπάτε, δεν πρέπει να ενδίδετε στα παρακάλια του, αλλά να τηρείτε μία πειθαρχία στην διατροφή.
Ένα άλλο σημείο σύγχυσης έχει να κάνει με την συχνότητα της παροχής τροφής. Ο γενικός κανόνας λέει ότι ξεκινάμε ταΐζοντας 4 - 5 γεύματα την ημέρα (σε ηλικία 30-50 ημερών), μειώνουμε σε τρία γεύματα (από 2 μηνών έως 6 μηνών), συνεχίζουμε με 2 γεύματα (μέχρι 12 μηνών) και καταλήγουμε σε 1 γεύμα την ημέρα (κατά προτίμηση απόγευμα προς βράδυ). Ο λόγος είναι απλός. Στα μικρά κουτάβια η ταχύτητα διέλευσης της τροφής από το στόμα στον πρωκτό είναι μεγάλη. Όσο μεγαλώνει ο οργανισμός, τόσο αυτή η ταχύτητα μειώνεται. Πέραν αυτών, είναι σημαντικό να χορηγείτε τα γεύματα σε καθορισμένες ώρες, ώστε και το ζώο να μην πεινάει, αλλά και το πεπτικό σύστημα να μην φορτώνεται πολύ (κίνδυνος εμετού ή διάρροιας). Να αφήνετε την τροφή του, το πολύ μισή ώρα στην διάθεση του ζώου. Μετά, ακόμα κι αν δεν έχει αρχίσει να τρώει, να την παίρνετε. Αν την αρνηθεί, πάλι να την πάρετε. Με τον τρόπο αυτό το ζώο θα αρχίσει να σας μαθαίνει και να σας σέβεται, αφού θα καταλάβει πως η τροφή ούτε φυτρώνει, ούτε πέφτει από τον ουρανό, αλλά πως εσείς του την βάζετε. Και ακόμα θα μάθει να τρώει σε τακτές ώρες ό,τι του βάζετε αμέσως. Θα παρατηρήσετε πως αν μπείτε σε έναν ρυθμό, τα κόπρανα του ζώου και πιο σφιχτά θα είναι και πιο άοσμα, αλλά και οι κενώσεις του σε τακτές ώρες (με την προϋπόθεση ότι ταΐζετε μια ποιοτική ξηρά τροφή).
Ένα ακόμη θέμα διαφωνιών πολλών ιδιοκτητών έχει να κάνει με το γάλα. Θα τονίσουμε για άλλη φορά πως το κουτάβι μετά την 40-45η ημέρα ζωής δεν έχει ανάγκη από γάλα. Είναι επικίνδυνο να του χορηγείτε γάλα (όποιο είδος γάλακτος, φρέσκο, εβαπορέ, αγελαδινό, κατσικίσιο, κ.λ.π.), διότι εύκολα θα προκληθούν διάρροιες. Το ίδιο ισχύει και για το γάλα σε σκόνη.
Συχνά σφάλματα που διαπράττουν οι ιδιοκτήτες, έχουν να κάνουν με την ανάμειξη ξηράς τροφής και μαγειρεμένου φαγητού. Η ξηρά τροφή (εφόσον πάντα είναι ποιοτική) έχει αξία όταν χορηγείται σαν αποκλειστική διατροφή. Τα συστατικά της είναι ελεγμένα και η σύνθεσή τους έτσι υπολογισμένη, ώστε το τελικό προϊόν να καλύπτει πλήρως τις διατροφικές ανάγκες του κουταβιού. Αυτή η ισορροπία μεταξύ των συστατικών, διαταράσσεται και καταστρέφεται αν προσθέσουμε οτιδήποτε άλλο, χωρίς λόγο. Το τελικό αποτέλεσμα δεν θα είναι το ίδιο. Το παραπάνω είναι περιττό, δεν είναι αναγκαίο. Αν πιστεύετε ότι το κουτάβι σας δεν αναπτύσσεται σωστά, σκεφτείτε ότι το πρόβλημα δεν έχει πάντα να κάνει με την διατροφή. Ερευνείστε με τον κτηνίατρο άλλα παθολογικά αίτια και αν καταλήξετε ότι η διατροφή είναι το πρόβλημα, τότε αλλάξτε εταιρία. Η διατροφή είναι λίγο σαν το κλειδί με την κλειδαριά. Μια πολύ καλή τροφή μπορεί να μην ταιριάζει στο δικό σας κουτάβι. Δοκιμάστε κάτι άλλο, εξίσου πρακτικό. Πρώτα όμως αποκλείστε όλα τα άλλα παθολογικά αίτια. Είναι λάθος να αλλάζετε τροφή κάθε τόσο. Κάθε προϊόν χρειάζεται χρόνο για να αποδείξει την αξία του.